برای بسیاری از والدین پیش‌آمده است که کودکانشان در درک و فهم درس ریاضی مشکل داشته باشند و حتی نتوانند مسائل ساده کتاب ریاضی را حل کنند. اختلال ریاضی در کودکان باعث می‌شود که درک و انجام محاسبات برای دانش‌آموزان ابتدایی دشوار باشد. این گروه از کودکان بااینکه به‌اندازه همسالان خود تلاش می‌کنند؛ اما در درس ریاضی پیشرفتی ندارند و احتمالا به اختلال ریاضی مبتلا هستند.

اختلالات ریاضی در کودکان بین دانش‌آموزان ابتدایی شایع است و در صورت عدم درمان آن عواقب آموزشی جدی را به‌همراه دارد. مشکلاتی که این گروه از دانش‌آموزان در درس ریاضی دارند والدین را بسیار نگران می‌کند. اگر فرزند شما هم به این اختلال مبتلا است و این موضوع شما را آشفته و پریشان کرده است این مقاله را در سایت کلینیک ملکان مطالعه کنید. در این مطلب به توضیح علائم و راه‌های درمان اختلال ریاضی در کودکان پرداخته‌ایم.

اختلال یادگیری ریاضی در کودکان چیست؟

اختلال ریاضی در کودکان یا دیسکلکولیا یکی از انواع اختلالات یادگیری است. دانش‌آموزانی که از لحاظ میزان هوش و سلامت جسمانی نرمال بوده‌اند؛ ولی در یادگیری مفاهیم مربوط به اعداد، انجام محاسبات ریاضی و حل مسئله دچار ضعف و مشکل هستند و معمولاً این ناتوانی در یادگیری ریاضی به حدی است که انجام کارهای روزمره که مرتبط با مهارت‌های ریاضی است، برای دانش‌آموز بسیار سخت و دشوار است.

میزان شیوع اختلالات ریاضی در کودکان

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که بین ۵ تا ۷ درصد از کودکان دبستانی به اختلالات ریاضی مبتلا هستند. میزان شیوع این اختلال بین دختران و پسران به یک اندازه است.(+)

علائم اختلال یادگیری ریاضی در کودکان چیست؟

اختلال ریاضی در کودکان باعث می‌شود که دانش‌آموزان ابتدایی در فراگیری و یادآوری مفاهیم ریاضی مشکل داشته باشند. علائم این اختلال در سنین مختلف متفاوت است. برخی کودکان مبتلا به این اختلال در حل‌کردن مسئله ریاضی با سختی روبه‌رو هستند. آن‌ها معمولاً از شیوه آزمایش‌ و خطا برای رسیدن به جواب مسئله استفاده می‌کنند.

باتوجه‌به این اینکه هر کودکی منحصربه‌فرد است، نشانه‌های اختلال در یادگیری ریاضی در کودکان با یکدیگر متفاوت است؛ اما ویژگی‌هایی وجود دارد که در بین تمام دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال مشترک است. اولین علائم و نشانه‌های این ناتوانی یادگیری در قبل از دبستان ظاهر می‌شود. علائم اختلال ریاضی در کودکان شامل موارد زیر می‌شود.

• در شمارش و رونویسی اعداد مشکل دارند

• تشخیص الگوها و نظم‌دادن به اشیا برایشان سخت است.

• مفهوم اعداد را نمی‌توانند درک کنند. مثلاً کودک مفهوم عدد ۵ را نمی‌داند یعنی نمی‌تواند ۵ مهره را جدا کند.

• در خواندن اعداد شبیه به هم اشتباه می‌کنند. مثلاً ۱۲ را ۲۱ می‌خوانند.

• ارزش اعداد را نمی‌توانند درک کنند.

• رنگ‌ها را نمی‌شناسند

• در طبقه‌بندی و ردیف بندی اشکال دارند

• جمع و تفریق را با هم اشتباه می‌کنند.

• مرتب‌کردن اطلاعات و رویدادها برای آن‌ها دشوار است.

• در درک مفاهیم مرتبط با زبان مانند روز، هفته، ماه، فصل و غیره با مشکل روبرو هستند

• در به‌خاطر سپردن اعدادی مانند کد پستی و شماره‌تلفن مشکل دارند.

• تشخیص چپ از راست برایشان سخت است.

اختلالات ریاضی در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بسیاری از والدین زمانی که متوجه می‌شوند فرزندشان در یادگیری درس ریاضی مشکل دارند، علت ضعف کودک خود را ناشی از اختلال ریاضی می‌دانند؛ اما تشخیص اختلال ریاضی در کودکان به‌سادگی نیست.

تشخیص به‌موقع اختلال یادگیری ریاضی در کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا از پیامدهای ناشی از این اختلال مانند عزت‌نفس، اعتمادبه‌نفس پایین، احساس ناکارآمدی در فرد، افسردگی و شکست‌های شغلی و تحصیلی جلوگیری می‌کند. اگر فرزند شما در ریاضیات مشکل دارد، انجام مراحل زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد.

• مراجعه به پزشک
در قدم اول بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا سلامت بینایی و شنوایی کودک شما را تأیید کند، چون مشکلات شنوایی و بینایی می‌تواند بر روند یادگیری فرزند شما تأثیر بگذارد.

• مشورت با معلم
از معلم ریاضی فرزند خود بخواهید که به مسائلی که کودک شما در آن زمینه مشکل دارد توجه ویژه‌ای داشته باشد.

• به یک متخصص مراجعه کنید.
به یک روان‌شناس که در زمینه اختلالات یادگیری فعالیت می‌کند مراجعه کنید. روان‌شناس با انجام تست هوش و آزمون‌های ریاضیات کودک شما را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و سپس در مورد راه‌های درمان اختلال ریاضی به شما کمک می‌کند.

علل اختلال ریاضی در کودکان چیست؟

محققان عقیده دارند که علت اختلال ریاضی در کودکان به دلیل تفاوت در ساختار مغز و نحوه عملکرد آن است. دو علت احتمالی این اختلال شامل موارد زیر می‌شود.

ژن‌ها و وراثت

تحقیقات نشان داده است که ژنتیک در اختلال یادگیری ریاضی نقش دارد.

رشد مغز

نتیجه تصویربرداری و تحقیقات نشان می‌دهد که ساختار مغز، نحوه عملکرد آن و پردازش اطلاعات در مغز کودکان دارای اختلال یادگیری با کودکان عادی متفاوت است.

روش‌های درمان اختلال ریاضی در خانه توسط والدین

بسیاری از والدین بعد از تشخیص اختلال ریاضی در کودک خود نگران احساس ناامیدی و نگرانی می‌کنند؛ اما اولین کسانی که می‌تواند به یک کودک دارای اختلال ریاضی کمک کنند والدین او هستند. خوشبختانه راهکارهای زیادی برای درمان اختلال ریاضی در کودکان وجود دارد که والدین می‌توانند آن‌ها را در خانه به کار بگیرند. در ادامه به بیان برخی از شیوه‌های درمان اختلال ریاضی در کودکان می‌پردازیم.

• از کودک خود حمایت کنید

در گام اول پدر و مادر باید این موضوع را بپذیرند که علت ضعف و مشکل تحصیلی فرزندشان ناشی از یک اختلال است و تنبلی و هوش پایین کودکشان در این ناتوانایی یادگیری نقشی ندارد به همین دلیل نباید کودکان خود را کم‌هوش و تنبل خطاب کنند.

اگرچه موفقیت تحصیلی فرزند شما مهم است؛ اما خواسته شما برای کودکتان باید داشتن یک زندگی شاد و کامل باشد. اگر کودک شما دارای اختلال یادگیری ریاضی است عشق، تشویق و حمایت شما می‌تواند تمامی تغییرات لازم را ایجاد نموده و او را در کسب اعتمادبه‌نفس و رسیدن به موفقیت یاری نماید.

• با اعضا خانواده و دوستان در مورد اختلال یادگیری کودکتان گفتگو کنید

برخی از والدین، اختلال ریاضی در کودک خود را مانند راز حفظ می‌کنند که در حقیقت نوعی احساس شرم یا گناه به نظر می‌رسد. اعضا خانواده و دوستان بدون دانستن این موضوع ممکن است متوجه اختلال کودک نشده و یا گمان کنند که کودک شما دچار تنبلی یا بیش‌فعالی است. چنانچه آنان از این مشکل شما باخبر باشند، می‌توانند در پیشرفت کودکتان یاور شما باشند.

• پرورش عادات زندگی سالم در کودک

یکی از راه‌های درمان اختلال ریاضی در کودکان پرورش عادات زندگی سالم است. اگر کودک شما عادت‌های سالمی داشته باشد قادر به تمرکز بهتر و کار بیشتر است. خواب کافی، تمرینات ورزشی منظم به تمرکز کودک کمک کند. رژیم غذایی سرشار از حبوبات، غلات، میوه‌ها، سبزی‌ها و پروتئین کم‌چربی یکی از عادت‌های سالم زندگی است که فواید بسیار زیادی برای کودک دارد.

• مدیریت احساسات را به کودک آموزش دهید.

کودکان ممکن است هنگام مواجهه با چالش‌های ناشی از اختلال یادگیری ریاضی ناامید شود. آموزش مدیریت احساسات از راهکارهای درمان اختلال ریاضی در کودکان به شمار می‌آید.

سـعی کنید به فرزندان خود فرصت‌هایی برای بروز عصبانیت، ناامیدی یـا احسـاس شکسـت بدهیـد. هنگـامی کـه کودکتـان قصـد صحبت دارد به حرفش گوش کنید و محیطی ایجاد نمایید کـه احساسـاتش را ابـراز نمایـد. انجـام چنـین کـاری بـه کودک کمک خواهد کرد با احساسـاتش ارتبـاط برقـرار کرده و احتمالاً یاد بگیرد چطور خـودش را آرام کـرده و احساسات خود را مدیریت نماید.

• مسئولیت تحصیل کودک خود را بپذیرید

به‌عنوان والد یک کودک دارای اختلال یادگیری باید در مورد اختلال ریاضی در کودکان مطالعه کنید. در مورد جدیدترین راه‌های درمان این اختلال و مواردی که یادگیری کودک را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد مطالبی را بیاموزید.

• پرورش خودشناسی و اعتمادبه‌نفس کودک

در کودکان دارای اختلال ریاضی، خودشناسی و اعتمادبه‌نفس بسیار مهم است. از کودک خود بخواهید تا نقاط قوت و ضعفش را فهرست کرده و در مورد نقاط ضعف و قوت خود با کودک حرف بزنید. با کودکتان بر روی فعالیت‌هایی که در محدوده توانایی‌هایش باشد کار کنید تا احساس موفقیت و توانایی نماید. به کودکتان در ارتقا قوت و استعدادهایش کمک نمایید. احساس رضایت و مهارت در یکی از رشته‌ها می‌تواند به تشویق کار بیشتر در سایر رشته‌ها منجر شود.

• آموزش کاربردی ریاضی

برای درمان اختلال ریاضی در کودکان بهتر است برای کودکان خود بیان کنید که اعداد و محاسبات ریاضی تا چه حد می‌توانند در زندگی آن‌ها کاربرد داشته باشند. برای مثال وقتی به خرید می‌روید در مورد مقدار پولی که پرداخت می‌کنید یا وزن و تعداد‌ها میوه‌هایی که خریداری می‌کنید، صحبت کنید.

• انجام بازی‌های ریاضی

یکی از شیوه‌های درمان اختلال ریاضی در کودکان کمک‌گرفتن از باز‌ی‌ها است. بسیاری از بازی‌های رومیزی و یازی‌های کامپیوتری باعث تقویت شمارش، محاسبات ساده و مهارت‌های حرکتی ظریف می‌شوند. بازی‌های مانند روبیک، چرتکه، ریاضیدان کوچولو، هزار‌کاره آموزش ریاضی، لگو آموزش ریاضی، دوکارتی ریاضی و پازل‌ چوبی‌های ریاضی را با کودک خود انجام دهید تا در محیطی سرگرم‌کننده از اعداد استفاده کند.

• کنترل اضطراب ریاضی

یکی از عمده‌ترین مشکل کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی، اضطراب ریاضی است. کودکانی که در ریاضیات مشکل دارند، معمولاً هنگام انجام هر کار مرتبط با ریاضی، به‌ویژه تکالیف یا آزمون‌ها، اضطراب جدی دارند. والدین باید راهبردهای مدیریت اضطراب را به کودکان خود آموزش دهند. وقتی بچه‌ها یاد بگیرند اضطراب ریاضی خود را مدیریت می‌کنند، بهتر می‌توانند مسائل ریاضی را حل کنند.

• در انجام تکالیف به فرزند خود کمک کنید

حل‌کردن مسائل ریاضی چندبخشی برای کودکانی که به اختلال ریاضی مبتلا هستند، بسیار دشوار است. والدین می‌توانند با انجام چند مسئله مشابه به او کمک کنید تا مراحل حل مسئله را متوجه شود. به فرزندتان اجازه دهید تا از ماشین‌حساب استفاده کند تا حجم محاسباتی را که باید در ذهنش انجام دهد کاهش پیدا کند.

راه‌های درمان اختلال ریاضی در مدرسه

کودکان مبتلا به اختلال ریاضی در کلاس درس به حمایت بیشتری نیاز دارند تا بتوانند ریاضی را بهتر فرابگیرند و تکالیف را انجام دهند. معلمان می‌توانند با به‌کارگیری راهکارهای زیر به دانش‌آموزانی که دارای اختلالات ریاضی هستند، کمک کنند.

• اجازه بدهید که دانش‌آموزان در آزمون‌ها و برای حل مسائل از ماشین‌حساب استفاده کنند.

• تفکیک مسائل پیچیده به مراحل کوچک‌تر

• تدریس خصوصی به‌منظور آموزش مهارت‌های اساسی

• برای محاسبات ریاضی اجازه دهید تا دانش‌آموز از انگشتان خود استفاده کند.

• از ابزار دستی و وسایل کمک‌آموزشی جهت دست‌ورزی استفاده شود.

• در آزمون‌ها زمان بیشتری برای دانش‌آموز درنظر گرفته شود.

• تعداد سؤالات آزمون را کاهش دهید و از ارائه سؤالات سخت و پیچیده خودداری کنید.

کلام آخر

کودکانی دارای اختلال ریاضی علاوه بر تلاش زیاد نتایج بسیار ضعیفی را در درس ریاضی کسب می‌کنند. خوشبختانه اختلال ریاضی در کودکان قابل ‌بهبود است؛ زیرا مغز آنها هنوز رشد خود را به پایان نرسانده است و این امکان را برای آنها فراهم می‌کند تا مهارت‌های مرتبط با درس ریاضی را بیاموزند به همین دلیل والدین باید به بهبود کودک خود امیدوار باشند.

در این مطلب به بررسی علائم و راه‌های درمان اختلال ریاضی در کودکان پرداختیم. آنچه که در فرایند درمان بسیار اهمیت دارد این است که درمان باید به‌سرعت و توسط روان‌شناسان و متخصصان اختلالات یادگیری انجام شود. یکی از فعالیت‌های کلینیک ملکان درمان اختلال ریاضی در کودکان است که این کار در این مرکز توسط روان‌شناسان و متخصصان مجرب و کارآمد انجام می‌شود.