نوشتن یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که کودکان در سال‌های اولیه مدرسه آن را فرامی‌گیرند؛ اما برخی عوامل توانایی نوشتن را در افراد مختل می‌کند. اختلال نوشتن در کودکان اصطلاحی است که برای توصیف آن دسته از افرادی استفاده میشود که علی‌رغم قرارگرفتن در معرض آموزش کافی، توانایی نوشتن در آن‌ها پایین‌تر از همسالان خود هست. اگر مهارتهای نوشتاری کودکتان، شما را نگران کرده است، این مقاله را در سایت کلینیک ملکان بخوانید.
اختلال نوشتن چیست؟
اختلال نوشتن یا دیسگرافیا یک از انواع اختلالات یادگیری است که توانایی نوشتن و مهارتهای حرکتی ظریف را مختل می‌کند. این اختلال یادگیری کودکان و بزرگسالان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و در تمام جنبه‌های فرایند نوشتن از جمله املا، فاصله حروف، سرعت نوشتن و دستور زبان اختلال ایجاد می‌کند.
علائم اختلال نوشتن در کودکان چیست؟
اختلال نوشتن در کودکان زمانی شناسایی میشود که کودک نوشتن را یاد می‌گیرد. بااین‌حال ممکن است این اختلال در سال‌های اولیه مدرسه ناشناخته باقی بماند، زیرا توانایی نوشتن کودک همچنان درحال‌رشد است. علائم اختلالات نوشتن در کودکان شامل موارد زیر میشود.
• نگه‌داشتن نامناسب مداد یا محکم گرفتن آن
• نوشتن برای کودک خسته‌کننده است و باعث گرفتگی یا درد دست در او میشود.
• در سازماندهی نوشته‌های خود مشکل دارد؛ یعنی دانش‌آموز ایده‌های دارد و نمی‌تواند آن‌ها را به روشی منسجم و ساختاریافته روی کاغذ بیاورد.
• کودک هنگام نوشتن از خط زمینه منحرف میشود و بالا و پایین خط می‌نویسد.
• املای ضعیف
• در جمله‌سازی و رعایت قوانین دستور زبان مشکل دارد.
• دستخط ناخوانا
• فاصله نویسی بین حروف و کلمات
اختلال نوشتن در کودکان چگونه تشخیص داده میشود؟
اختلال نوشتن توسط انجمن روان‌شناسان آمریکا به‌عنوان یک اختلال یادگیری به رسمیت شناخته نمی‌شود، به همین دلیل معیار دقیقی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. اگر علائمی مانند سرعت نوشتن پایین، دست خط ناخوانا و املا ضعیف را در کودک خود مشاهده کردید بهتر است برای تشخیص دیسگرافیا به متخصصان مراجعه کنید.
برای تشخیص اختلالات نوشتن در کودکان باید به یک روان‌شناس که در زمینه اختلالات یادگیری تخصص دارد، مراجعه کنید. روان‌شناس با استفاده از ارزیابی‌ها و آزمایش‌های مختلف اختلال نوشتن را در کودک تشخیص می‌دهد و راهکارهایی برای کنترل و درمان آن ارائه می‌کند. از این ابزارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
• گزارش‌های مدرسه
• بررسی تاریخچه رشد، پزشکی و خانوادگی کودک
• ارزیابی توانایی شنیداری کودک
• بررسی میزان مشارکت دانش‌آموز در کارهای گروهی و کلاسی
• ارزیابی مهارتهای نوشتاری کودک
اختلال نوشتن در کودکان چگونه درمان میشود؟
دیسگرافیا مانند سایر اختلالات یادگیری درمان قطعی ندارد؛ اما مداخلات و راهکارهایی وجود دارد که به کمک آن می‌توان مهارتهای نوشتاری را در کودکان بهبود بخشید. این رویکردها شامل درمان‌های تخصصی که توسط درمانگران انجام میشود و درمان‌های عمومی که می‌توان در منزل و مدرسه آن‌ها به کار گرفت، تقسیم می‌شوند. از راه‌های درمان اختلال نوشتن در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
• توسعه مهارتهای حرکتی ظریف
توسعه مهارتهای حرکتی ظریف یکی از مهم‌ترین مداخلاتی است که برای درمان اختلال نوشتن در کودکان به کار گرفته میشود. انجام فعالیت‌های حرکتی مختلف مانند بازی با خاک رس، ضربه‌زدن با انگشت از مؤثرترین رویکردهای تقویت مهارتهای املایی است.
• آموزش نوشتن صحیح به کودکان
برای بهبود مهارتهای نوشتاری در کودکان باید چگونگی مداد گرفتن صحیح را به کودکان آموزش داد. از طرفی استفاده از مدادهای مناسب که باریک هستند و خیلی کوچک نباشند برای نوشتن بسیار اهمیت دارد.
• انجام بازی‌های آموزشی
انجام بازی و فعالیت‌های آموزشی باعث میشود تا فعالیت نوشتن و املا برای کودک لذت‌بخش شود و دانش‌آموز تجربه خوشایندی داشته باشد.
• تقویت حافظه بینایی
انجام بازی‌هایی مانند پیداکردن تفاوت و شباهت در تصاویر و کلمات باعث تقویت حافظه بینایی میشود.
چگونه والدین می‌توانند از کودکان مبتلا به اختلال نوشتن حمایت کنند؟
کودکان مبتلا به اختلال نوشتن در مدرسه و کلاس با مشکلاتی زیادی مواجه می‌شوند. این دانش‌آموزان برای انجام تکالیف و پاسخ‌دادن به سؤالات امتحان به زمان زیادی نیاز دارند. این موارد باعث میشود که روی نمرات دانش‌آموز مبتلا به اختلال نوشتن تأثیر منفی بگذارد.
مانند سایر اختلالات یادگیری، دیسگرافیا باعث ایجاد اضطراب، کاهش اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس در کودکان میشود. دانش‌آموزان مبتلا به اختلال نوشتن ممکن است از دست خط خود خجالت بکشند و تمایلی به کارگروهی یا دونفره نداشته باشند و درمورد خود و توانایی‌های خود باور منفی پیدا کنند به همین دلیل والدین باید از فرزند خود حمایت مناسبی داشته باشند.
اگر متوجه شدید که کودک شما احساس نا‌امیدی یا اضطراب می‌کند، راه‌های زیادی برای کمک به او وجود دارد. این راه‌ها شامل موارد زیر میشود.
• کودک خود را درک کنید و او را تنبل و کم‌هوش خطاب نکنید و فرزند خود را با کودکان دیگر مقایسه نکنید.
• با معلم فرزند خود صحبت کنید و در مورد مشکل کودک خود توضیح دهید. تا در صورت نیاز به فرزند شما کمک کند.
• استعدادهای فرزند خود را در زمینه‌های مختلف شناسایی کنید و او را برای کسب موفقیت در این زمینه‌ها تشویق کنید.
• با کودک خود صحبت کنید و به او اطمینان بدهید که ناتوانی در نوشتن با هوش او ارتباطی ندارد.
چرا تشخیص اختلال نوشتن در کودکان مهم است؟
حتی در عصر دیجیتال، نوشتن یک مهارت مهم برای موفقیت در کلاس درس است. دیسگرافیا، نوشتن را برای دانش‌آموز سخت و دشوار می‌کند. نوشتن اغلب به مغز کمک می‌کند تا اطلاعات را به‌خاطر بسپارد، سازماندهی و پردازش کند. وقتی دانش‌آموز در نوشتن مشکل داشته باشد، نمی‌تواند آنچه را که می‌داند نشان دهد چون نمی‌تواند پاسخ‌های خود را روی کاغذ بنویسید و باعث مردودی و افت تحصیلی دانش‌آموز میشود.
علت اختلال نوشتن چیست؟
نوشتن یک فرایند پیچیده است که برای تولید کلمه جدید و نگارش آن نیازمند هماهنگی بین قسمت‌های مختلف مغز است. طبق پژوهش‌های جدید علت دیسگرافیا به دلایل زیر برمی‌گردد
• آسیب به مخچه
مطالعات جدید نشان می‌دهد که آسیب به مخچه باعث اختلالات نوشتن در کودکان میشود.
• عوامل ژنتیکی
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که مهارتهای املایی ممکن است مبنای ژنتیکی داشته باشد. برای مثال ژن‌های کروموزوم ۱۵ با خواندن و املای ضعیف مرتبط هستند.
میزان شیوع اختلال نوشتن در کودکان چقدر است؟
تخمین زده میشود که بین ۵ تا ۲۰ درصد از کودکان در نوشتن مشکل دارند. میزان شیوع اختلال نوشتن در پسران بیشتر از دختران است(+). این اختلال می‌تواند تأثیرات مادام‌العمر داشته باشد، زیرا بزرگسالانی که در نوشتن مشکل دارند، در پیشرفت‌های شغلی و فعالیت‌های زندگی روزمره دچار اختلال می‌شوند.
کلام آخر
اختلال نوشتن مانند اختلال خواندن و ریاضی بر روی نمرات و عزت‌نفس کودک تأثیر منفی می‌گذارد. املای ضعیف، دستخط ناخوانا و فاصله بین حروف و کلمات از علائم دیسگرافیا است. اختلالات نوشتن در کودکان درمان قطعی ندارد؛ اما راهکارهای وجود دارد که می‌توان مهارتهای نوشتاری را در دانش‌آموزان بهبود بخشید.
برای تشخیص و درمان اختلال نوشتن در کودکان باید از روان‌شناسان و متخصصانی که در زمینه اختلالات یادگیری تخصص دارند، کمک گرفت. در کلینیک ملکان درمانگران کارآمد و متخصص به درمان انواع مشکلات تحصیلی و ناتوانی‌های یادگیری در کودکان می‌پردازند.
آخرین دیدگاه‌ها